بازتولید نقش‌های جنسیتی در کتاب‌های فارسی مقطع ابتدایی

چکیده: در سالیان اخیر، تغییراتی مهم در تدوین کتاب‏ها‏ی درسی صورت پذیرفته و محتوای آن‌ها بازنگری شده است. تحقیق حاضر، شیوه‌ی بازتولید نقش‌های جنسیتی در محتوای کتاب‏های فارسی دوره‌ی دبستان را مطالعه می‌کند. به همین منظور، محتوای کتاب‏ها‏ در چهار مؤلفه‌ی تصاویر، خویشاوندان، والدین و نقش‌های شغلی با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا مطالعه شده است. یافته‌ها نشان می‏دهد که تصاویر جنس مذکر به‌وضوح بیشتر از تصاویر جنس مؤنث است. زنان بیشتر در نقش‏های کودکی و نوجوانی و مردان عمدتاً در نقش‏های بزرگ‌سالی به تصویر کشیده شده‌اند. هم‌چنین، خویشاوندان مذکر به‌نحوی چشم‌گیر بیش از خویشاوندان مؤنث منعکس شده‌اند. اگرچه در سالیان اخیر تعداد و تنوع مشاغل معرفی‌شده بیشتر شده، ولی نسبتِ مشاغل زنانه کمتر و نسبتِ مشاغل مردانه بیشتر شده است. بر اساس نتایج، انتساب نقش خانه‏داری به زنان کاهش و ترسیم زنان در نقش‏های حرفه‏ای و تخصصی افزایش یافته است. بر خلاف سایر موارد، در معرفی والدین، انعکاس نقش‌های جنسیتی زنان بیش از مردان بود.